28 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940

Λεπτομέρειες

Δημοσιεύτηκε στις Πέμπτη, 24 Οκτωβρίου 2019 12:35

Αγαπητές μαθήτριες, αγαπητοί μαθητές,

Σεβαστοί γονείς,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των

Ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες…

Και περισσότερη τιμή τους πρέπει

Όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)

Πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,

Κ’ οι Μήδοι επιτέλους θα διαβούνε

Η 28η Οκτωβρίου 1940 είναι οπωσδήποτε μία παράξενη επέτειος. Ένας περίφημος διανοούμενος είχε υπογραμμίσει κάποτε ότι είναι σημαντικό για τα έθνη να θυμούνται πάντα τις νίκες τους με μεγαλοπρεπείς γιορτές και πομπώδεις εκδηλώσεις μεγαλείου και να ξεχνούν τις ήττες τους, για τις οποίες δεν μπορούν να αισθάνονται υπερήφανοι. Φαίνεται, όμως, ότι εμείς οι Νεοέλληνες δεν ακολουθούμε απόλυτα αυτόν τον κανόνα, αφού δίπλα στη μεγάλη επέτειο της Επανάστασης, η οποία μας χάρισε την ελευθερία και εθνική μας ανεξαρτησία, επιλέξαμε να εορτάσουμε τη σημερινή επέτειο, η οποία οδήγησε τελικά στην ήττα του στρατού μας και στην κατάληψη και κατοχή της χώρας μας για τρεισήμισι περίπου χρόνια. Στην επιλογή μας αυτή αποτελούμε οπωσδήποτε σπάνια, αν όχι μοναδική, περίπτωση.

Είναι οπωσδήποτε γεγονός ότι οι νίκες του ελληνικού στρατού στα βουνά της Ηπείρου, η λυσσώδης, αν και απέλπιδα, αντίσταση στα οχυρά του Ρούπελ και στη φοβερή μάχη της Κρήτης, όπως και η ηρωική συνέχιση του αγώνα στην Αίγυπτο και στη εγχώρια εντυπωσιακή αντίσταση συγκλόνισαν τον τότε κόσμο. Οι πραγματικότητες αυτός, όμως, δεν μετριάζουν το γεγονός ότι η χώρα μας γνώρισε μια φοβερή κατοχή, όπου εκατοντάδες χιλιάδες πέθαναν από πείνα, ή εκτελέστηκαν από τις κατοχικές δυνάμεις. Οι δωσίλογοι και οι εμφύλιες συγκρούσεις των αντιστασιακών οργανώσεων συμπληρώνουν τη ζοφερή εικόνα.

Γιατί λοιπόν να εορτάζουμε πανηγυρικά μια επέτειο που μας θυμίζει, κατ’ ανάγκην, το παρελθόν αυτό που θα προτιμούσαμε να ξεχάσουμε; Ποιο απλά: γιατί να γιορτάσουμε την είσοδό μας σε έναν πόλεμο που κατέληξε στην καταστροφική μας ήττα; Αυτό το ερώτημα είναι που καθιστά τη σημερινή επέτειο παράξενη και απαιτεί μια απάντηση.

Για να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό, θα καταφύγουμε σε μια φράση του αυταρχικού και ολοκληρωτικού δικτάτορα, του πρωθυπουργού Ιωάννη Μεταξά, ο οποίος, όμως, δεν ήταν λιγότερο πατριώτης και οξυδερκής από τους αντιπάλους του – το αντίθετο μάλιστα. Τη φράση αυτή ο Μεταξάς επανέλαβε πολλές φορές σε διάφορες ευκαιρίες. Θα την παραθέσουμε εδώ, όπως τη διατύπωσε στους δημοσιογράφους της εποχής: «Η Ελλάς δεν πολεμά διά την νίκην. Πολεμά διά την Δόξαν…υπάρχουν στιγμές κατά τις οποίες ένας λαός οφείλει… να είναι ικανός να πολεμήση, έστω και χωρίς καμμία ελπίδα νίκης. Μόνον διότι πρέπει».

Σήμερα οι λέξεις αυτές ακούγονται ως καθαρή ανοησία. Γιατί να κάνει η Ελλάδα έναν πόλεμο στον οποίο δεν υπήρχε προοπτική νίκης; Τι θα πει «μόνο γιατί πρέπει»; Τι είναι η δόξα; Είναι αυτό σοβαρό κίνητρο; Εδώ βρισκόμαστε μπροστά σε μια δύσκολη και παρεξηγημένη έννοια, καθώς σήμερα ταυτίζουμε σχεδόν τη δόξα με τη ματαιοδοξία. Αυτό συμβαίνει κυρίως, επειδή έχουμε την τάση να βλέπουμε τα πράγματα «ρεαλιστικά». Ρεαλιστικά σήμερα σημαίνει συμφεροντολογικά. Ρεαλιστικό είναι στην κοινωνία μας μόνο το συμφέρον, και μάλιστα το οικονομικό συμφέρον, ως κίνητρο.

Αντίθετα, με τα σημερινά δεδομένα πρέπει να θυμηθούμε ότι, σύμφωνα με τον ποιητή Κωνσταντίνο Καβάφη, αξίζει τιμή σε εκείνους που όρισαν στους εαυτούς τους να φυλάγουν Θερμοπύλες, ακόμα και όταν προβλέπουν ότι οι Μήδοι επιτέλους θα διαβούνε. Η αντίσταση, ο αγώνας, η μάχη είναι εκείνη που εμπνέει και οδηγεί στην αντίσταση μέχρι την τελική νίκη. Κανείς δεν θυμάται σήμερα ποιες αρχαίες ελληνικές πόλεις συμμάχησαν με τους Πέρσες, όλοι όμως θυμούνται ότι ο Λεωνίδας και οι 300 Σπαρτιάτες του έπεσαν ως τον τελευταίο στις Θερμοπύλες και η θυσία τους ενέπνευσε τους Έλληνες για τη συνέχιση του αγώνα ως την τελική νίκη. Κανείς σήμερα δεν θυμάται ποιοι ήταν οι βυζαντινοί άρχοντες που παρέδωσαν τη γη τους στους Τούρκους. Όλοι γνωρίζουν, όμως, ότι ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος έπεσε πολεμώντας τους Οθωμανούς χωρίς ελπίδα και στο δικό του όνομα επαναστάτησαν οι Έλληνες τετρακόσια χρόνια αργότερα. Όπως ομολογούσε ο Μεταξάς, τέτοιες αποφάσεις είναι «φοβερές», αλλά αναγκαίες. Τον Ιανουάριο του 1941, ενώ είχαν ήδη διαφανεί οι επιθετικές προθέσεις της Γερμανίας και ένοιωθε την ήττα να πλησιάζει, έγραφε στο ημερολόγιό του: «Όλα χάνονται. Θα πέσωμεν έως τον τελευταίο».

Είμαι θεολόγος και θα μου συγχωρήσετε μια σχετική αναφορά που δίνει νόημα σε όσα αναφέρουμε εδώ. Σε μια συμβολική αναφορά του, ο Χριστός, είχε υπογραμμίσει στους μαθητές του ότι ο σπόρος που πέφτει στη γη πρέπει να σαπίσει για να καρπίσει. Με τον γνωστό παραβολικό του τρόπο έκανε αναφορά στον θάνατό του, στη Σταύρωσή του και, τελικά, στην Ανάστασή του. Αν κανείς, λοιπόν, θέλει να σωθεί και να νικήσει πρέπει να είναι έτοιμος να πεθάνει, γιατί είναι ο θάνατος, πολλές φορές, αυτός που φέρνει τη ζωή: «Όποιου του μέλει ανάσταση, τον Γολγοθά περνάει».

Οι πραγματικότητες αυτές σηματοδοτούν σήμερα την πορεία μας, καθώς νέοι αγώνες χρειάζονται, αφού νέα, αν και διαφορετικά, δεδομένα έχουν θέσει την πατρίδα μας σε κίνδυνο. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να πάρουμε δύσκολες αποφάσεις, να προστατεύσουμε και να αγωνιστούμε για τη βελτίωση της δημοκρατίας μας και να περιφρουρήσουμε και να υπερασπιστούμε την ελευθερία μας και την εθνική μας ανεξαρτησία. Οι εύκολες λύσεις των νέων φασιστών, εγχώριων και ξένων, είναι δελεαστικές, αλλά ατιμωτικές. Χρειάζεται αγώνας και σταυρός, για να υπάρχει σωτηρία και ανάσταση.

Χρόνια πολλά σε όλους!